عبدالرضا رحمانی‌فضلی کیست؟| از چهره‌های اصلی حلقه علی لاریجانی را بشناسید

رویداد ۲۴| روح انگیز درّی: عبدالرضا رحمانی فضلی در ۳ دهه گذشته مسئولیت‌های مختلفی از صداوسیما تا دیوان محاسبات کشور داشته است، اما عموما با عنوان وزیر کشور دو دولت حسن روحانی شناخته می‌شود. اخیراً گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر انتصاب وی به عنوان سفیر ایران در پکن مطرح شده است. 

چهره‌ای برخاسته از جریان اصولگرایی که سبقه و پیشینه دوستی و نزدیکی با علی لاریجانی دارد و بسیاری اعتقاد داشتند که حضور او در دو دولت روحانی به نوعی سهم علی لاریجانی در کابینه‌های یازدهم و دوازدهم بوده است. حالا در نخستین روز‌های سال ۱۴۰۴ نام رحمانی فضلی به عنوان سفیر ایران در پکن مورد گمانه زنی رسانه‌ها قرار گرفته است.

در رخداد‌های پرتنش دی ماه ۹۶ و آبان ۹۸ رحمانی فضلی به عنوان وزیر کشور به شدت زیر ذره بین بود و روایت محمود صادقی نماینده مجلس دهم از اظهارات او در کمیسیونی برای بررسی رخداد‌های آبان ۹۸ در مجلس دهم برای او تبعات بسیاری داشت.

صادقی مدعی شده بود که در پی سوال او مبنی بر این که در اعتراضات به سر معترضان شلیک شده است، رحمانی فضلی گفته است که «فقط به سر نزدیم به پا هم زدیم.»

در نیمه دوم سال ۹۸ چندین بار بحث استیضاح رحمانی فضلی به دلیل عملکرد وزارت کشور در این برهه زمانی طرح شد، اما به نتیجه‌ای نرسید. برخی نمایندگان وقت مجلس مدعی شدند که علی لاریجانی به عنوان رییس مجلس مانع پیگیری و اعلام وصول این استیضاح شده است. یکی از این نمایندگان علی مطهری نماینده وقت تهران در مجلس دهم بود که هنوز هم درباره این موضوع صحبت و انگشت اتهام را به سمت رییس وقت مجلس یعنی علی لاریجانی می‌گیرد. بگو و مگوی رسانه‌ای که علی رغم گذشت نزدیک به ۵ سال از آن زمان هنوز هم ادامه دارد و در نوروز سال جاری نیز بروز و ظهور جدیدی پیدا کرد.

بیشتر بخوانید: عبدالناصر همتی کیست؟

با توجه به نسبت خانوادگی بین علی مطهری و علی لاریجانی- لاریجانی داماد خانواده مطهری است- این تنش لفظی عموماً با واکنش و توجه رسانه‌ها همراه می‌شود.

علی مطهری اسفندماه سال گذشته در گفت‌و‌گو با پایگاه خبری انتخاب مجددا این مساله را طرح و مدعی شد که استیضاح رحمانی فضلی توسط علی لاریجانی با انگیزه‌های مختلفی از جمله دوستی یا حتی نظر بیت رهبری متوقف شده است.

نخستین روز فروردین ماه سال جاری دفتر علی لاریجانی به این اظهارات واکنش نشان داد و آن را توهم خواند. در جوابیه دفتر لاریجانی همچنین قید شده است که «مطالب دکتر علی مطهری درباره‌ی استضیاح آقای دکتر رحمانی فضلی وزیر وقت کشور و دخالت آقای دکتر لاریجانی با تمسک به نظر بیت رهبری یا موارد دیگر نظیر دوستی کلاً تکذیب می‌شود. اینگونه توهمات بدون استدلال کراراً از جانب ایشان مطرح شده و این در حالیست که به ایشان توضیح داده شده است که مسئله این امور نیست؛ بلکه افرادی که امضا برای استیضاح کرده بودند امضای خود را پس می‌گرفتند و از عدد ۱۰ که نصاب طرح در مجلس است کاهش می‌یافت. آقای دکتر کولیوند که رییس وقت کمیسیون شورا‌ها بودند هیچگاه گزارش در مورد نصاب ۱۰ نفر به هیات رییسه ندادند که در دستور قرار گیرد».

رحمانی فضلی کیست و چگونه به مسئولیت‌های سیاسی دست پیدا کرد؟

عبدالرضا رحمانی فضلی متولد ۱۳۳۸ در شیروان در استان خراسان شمالی است. او مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد جغرافیای انسانی را از دانشگاه فردوسی مشهد و دکترای جغرافیای انسانی را از دانشگاه تربیت مدرس اخذ کرده است. وی از سال ۱۳۸۲ تاکنون استادیار دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی نیز می‌باشد

رحمانی فضلی فعالیت شغلی خود را از سال ۱۳۶۸ به عنوان معاون آموزشی و پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد آغاز کرد و تا سال ۱۳۷۰ در این جایگاه فعالیت نمود. در سال ۱۳۷۱ و در دوره چهارم مجلس شورای اسلامی، به عنوان نماینده شیروان از استان خراسان شمالی در مجلس حضور داشت. او سپس به سازمان صدا و سیما رفت و از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۵ در سمت‌هایی چون؛ قائم‌مقام رئیس سازمان، معاونت برنامه‌ریزی، معاونت امور مجلس و استان‌ها و معاونت سیاسی این سازمان فعالیت نمود.

از رحمانی فضلی عموما به عنوان یکی از چهره‌های اصلی حلقه علی لاریجانی یاد می‌شود. اردیبهشت سال ۱۴۰۰ پایگاه خبری مشرق نیوز توئیت محمدرضا رهبرپور فعال سیاسی اصولگرا را بازنشر داد که در ان قید شده بود: «رحمانی فضلی معاون سیاسی لاریجانی در صداوسیما بود؛ با او به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی پا نهاد؛ سپس به مجلس رفت و رئیس دیوان محاسبات شد. از او به عنوان سهمیه لاریجانی در کابینه روحانی یاد می‌شد».

از سوابق اجرایی وی می‌توان به ریاست دیوان محاسبات کشور، نماینده شیروان در دوره چهارم مجلس شورای اسلامی و قائم‌مقام دبیر شورای عالی امنیت ملی، همچنین معاون اجتماعی، فرهنگی و رسانه‌ای سازمان صدا و سیما در دوره ریاست علی لاریجانی بر این سازمان، اشاره کرد.

رحمانی فضلی و حضور پر سر و صدا در وزارت کشور

برخی رسانه‌ها مدعی هستند که بعد از پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ در ابتدا علی یونسی برای تصدی سمت وزارت کشور مطرح شده بود و حتی یک روز پیش از معرفی کابینه برخی خبرگزاری‌ها اعلام کردند، روحانی تصمیم گرفته‌است، علی یونسی را به جای وی معرفی نمایند.

با این حال نهایتاً در روز معرفی کابینه پیشنهادی به مجلس نهم، عبدالرضا رحمانی فضلی به‌عنوان وزیر کشور ایران برای گرفتن رأی از سوی نمایندگان به مجلس معرفی شد. همان زمان برخی رسانه‌ها این شائبه را مطرح کردند که سپردن وزارت کشور به رحمانی فضلی، شرط علی لاریجانی (رئیس وقت مجلس شورای اسلامی) جهت اخذ رأی اعتماد مجلس به سایر وزرای پیشنهادی حسن روحانی بوده‌است. صادق زیباکلام در همان روزها در گفت‌و‌گو با خبرگزاری فارس در مورد پیشنهاد رحمانی فضلی برای وزارت کشور، آن را موافقت و مصالحه حسن روحانی با سایر مراکز قدرت توصیف کرد.

در مرداد سال ۱۳۹۲ مجلس وقت رحمانی فضلی را با ۲۵۶ رای موافق از ۲۸۴ رای به صندوق انداخته، به عنوان وزیر کشور، تأیید کردند. بعد از این که رحمانی فضلی به عنوان وزیر کشور انتخاب شد، حسن روحانی به عنوان رییس دولت در حکمی او را به عنوان دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر و رییس شورای امنیت کشور منصوب کرد.

رحمانی فضلی و طرح حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر

رحمانی فضلی، از منتقدان طرح حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر بود، که در پاییز ۱۳۹۳ در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. وی طی نامه‌ای که به علی لاریجانی نوشته بود، تداخل کار دستگاه‌های اجرایی مربوط را متذکر و خواستار بررسی بیشتر بر روی این طرح شد، که این درخواست تجدید نظر، با مخالفت هیئت رئیسه مجلس رو‌به‌رو شد.

رحمانی فضلی و حواشی انتخاب استاندار فارس

پس از آن که سید محمد احمدی، استاندار فارس به دنبال حمله به اتومبیل حاوی علی مطهری در ۹ تیر ۱۳۹۴، استعفا کرد، نمایندگان این استان در اعتراض به معرفی گزینه جدید استانداری به‌صورت هماهنگ استعفا دادند و استدلال کردند که رحمانی فضلی با آنها برای انتصاب استاندار جدید، مشورت نکرده‌است.

آنها معترض بودند که سید محمد علی افشانی، در میان فهرست پیشنهادی آنها قرار نداشته و حتی پا از این هم فراتر گذاشتند و طرح استیضاح وزیر کشور را به مجلس تقدیم کردند.

رحمانی فضلی، اما از موضع خود کوتاه نیامد و سخنگوی وزارت کشور ضمن دفاع از افشانی تأکید کرد که انتصاب استاندار تنها در حیطه اختیارات وزیر کشور است و در نهایت هیئت دولت با معرفی وی به‌عنوان استاندار موافقت کرد.

پس از انتصاب افشانی به‌عنوان استاندار فارس، ایمانی نماینده ولی‌فقیه در استان فارس و دستغیب نماینده استان فارس در مجلس خبرگان رهبری، طی نامه‌ای از نمایندگان فارس در مجلس شورای اسلامی خواستند، تا از طرح استیضاح وزیر کشور در صحن علنی مجلس، جلوگیری شود. به‌این‌ترتیب کوتاه نیامدن وزارت کشور در این خصوص و نامه علمای استان سبب شد تا موضوع استیضاح وزیر در همین مرحله منتفی شود.

در نهایت با وجود مجادله چند روزهٔ وزارت کشور و نمایندگان فارس در ۲۴ تیر ۱۳۹۴، سید محمد علی افشانی، سیاستمدار اصلاح طلب و از چهره‌های نزدیک به سید محمد خاتمی، به عنوان استاندار جدید فارس معارفه شد.

رحمانی فضلی و مساله حجاب؛ از دریافت کارت زرد تا ارائه آمار بدحجابی در جامعه

در تیرماه سال ۱۳۹۳ نمایندگان مجلس از پاسخ وزیر کشور در مورد بی‌تفاوتی نسبت به پدیده بانوان ساپورت پوش در تهران و برخی از شهر‌های دیگر قانع نشدند.

خلاصه سوال به این شرح بود؛ چرا وزارت کشور نسبت به پدیده بانوان ساپورت‌پوش در تهران و برخی شهر‌های دیگر بی‌تفاوت بوده و به آن رسمیت داده است؟ علت عدم توجه وزارت کشور به اجرای قانون گسترش عفاف و حجاب چیست؟ علی مطهری سوال کننده اصلی بود.

پس از پاسخ رحمانی فضلی مطهری اعلام کرد از پاسخ‌های وزیر قانع نشده و درخواست کرد سوال به رأی نمایندگان گذاشته شود و نمایندگان نیز با ۶۴ رأی موافق و ۱۳۵ رأی مخالف و ۱۵ رأی ممتنع از مجموع ۲۱۸ نماینده اعلام کردند از پاسخ وزیر کشور قانع نشدند که به منزله کارت زرد به وزیر بود.

او همچنین ۵ سال بعد در روز یکشنبه ۲۴ شهریور ۱۳۹۸، در جلسه شورای اجتماعی کشور گفت که «بر اساس آمار‌های موجود تنها ۶ تا ۷ درصد بانوان جامعه بدحجاب هستند. بیش از ۹۰ درصد زنان جامعه حجاب مناسب دارند و مراعات می‌کنند».

رحمانی فضلی و رخداد‌های آبان ۹۸

رحمانی فضلی به دلیل طرح سؤال از وی از سوی نمایندگان، روز دوشنبه ۲۵ آذر ۹۸ به مجلس رفت تا پاسخگوی سؤالات آنان باشد. محمود صادقی نماینده مردم تهران در مجلس وقت اظهار کرده‌است که: «در همین جلسه، یکی از نمایندگان شهرستان‌ها اعلام کرد که دو نفر در حوزه انتخابیه من (محدوده کرج و شهرقدس) با اصابت گلوله به مغزشان جان باخته‌اند و از رحمانی فضلی سؤال کرد که آیا امکان تیراندازی، دست‌کم به پا یا کمر به پائین وجود نداشته که چنین شلیک‌هایی انجام شده‌است؟ وزیر کشور هم در پاسخ عنوان کرد که: «خب! شلیک به پا هم انجام شده‌است.»

بهمن ماه سال گذشته رحمانی فضلی در گفت و گویی در صداوسیما به بازخوانی این اظهارات و جلسه مذکور پرداخت و گفت: «ما رفته بودیم به کمیسیون شورا‌ها در مجلس؛ یکی از نماینده‌ها گفت من رفتم سردخانه بازدید کردم و دیدم جنازه‌هایی که در سردخانه بودند گلوله یا به سرشان خورده یا به قلبشان خورده؛ آقای رحمانی شما چه توضیحی دارید؟! من به ایشان گفتم اولاً من این اخبار را واقعا ندارم؛ اینکه شما رفتید آنجا، من نمی‌دانم، اما یک چیزی به شما می‌گویم که عقلی است و آن هم این است که من از شما سوال می‌پرسم، کسی که به اصطلاح در سردخانه نگهداری می‌شود و فوت کرده اگر گلوله‌ای به او خورده باشد، باید به جای حساسش خورده باشد که فوت کند، کسی که به دستش گلوله خورده باشد یا به پایش گلوله را که به سردخانه نمی‌برند؛ می‌برند بیمارستان؛ این کل جمله من بوده».

رحمانی فضلی و جدال با علی مطهری بر سر آبان ۹۸

علی مطهری در روز ۱۶ اردیبهشت ۹۹ در آخرین نطق خود در مجلس دهم برای چندمین بار «وزارت کشور را مسئول سرکوب اعتراضات آبان ۹۸» خواند و از رئیس مجلس دهم خواست که طرح استیضاح او را در دستور کار قرار دهد.

خبرگزاری ایسنا، روز دوشنبه ۲۹ اردیبهشت ماه به نقل از سلمان سامانی، سخنگوی وزارت کشور، خبر داد که عبدالرضا رحمانی فضلی در نامه‌ای به مجلس گفت که «مطابق گزارش‌های نهاد‌های نظارتی، وزارت کشور قصور یا تقصیری در مورد حوادث آبان ماه نداشته‌است.» رحمانی فضلی در نامهٔ هشدارآمیز خود که در مجلس خوانده شد «خواستار اثبات ادعای علی مطهری در این باره شده و اذعان داشته: در غیر این صورت موضوع را از [طریق]مراجع صالحه پیگیری حقوقی خواهد کرد.».

سخنگوی وزارت کشور همچنین مدعی شد که برخلاف اظهارات علی مطهری پس از چشم‌پوشی برخی نمایندگان از امضای خود، طرح استیضاح وزیر کشور در اواخر آذر ماه «از نصاب قانونی افتاد» و در نتیجه از دستور کار مجلس خارج شد.

مطهری روز سه شنبه ۳۰ اردیبهشت ۹۹ در حساب شخصی خود در توییتر نسبت به نامهٔ وزیر کشور واکنش نشان داد: «پاسخ وزیر کشور به نطق من دربارهٔ مقصر بودن ایشان در حوادث آبان ۹۸ قانع کننده نبود. حرف من این بود که وی به عنوان مسئول اجرای تصمیم سران قوا باید لااقل یک ماه با مردم سخن می‌گفت. ضمناً ادعای از نصاب افتادن امضا‌های استیضاح وی نیز واقعیت ندارد.»

روح‌الله جمعه‌ای مشاور وزیر کشور، طی نامه‌ای در واکنش به اظهارات علی مطهری این پرسش را به میان آورد که آیا دستور برای ایجاد امنیت و برخورد با عناصری که کاملاً مشخص و هدفمندانه اقدام به تهدید و تعرض به انبار غلات و آذوقه و تخریب اموال عمومی و دولتی و به ویژه مراکز اقتصادی و امنیتی و انتظامی و حتی مردم عادی داشتند را قصور در انجام وظیفه می‌دانید؟

تحریم توسط ایالات متحده آمریکا

وزارت خزانه‌داری آمریکا بعد از رخداد‌های آبان ۹۸ اعلام کرد، حسین اشتری و عبدالرضا رحمانی فضلی را در فهرست تحریم‌های خود قرار داده‌است.